Op zoek naar first hand slaaptips en kennis over de allerbeste nachtrust? Dan ben je op de juiste plek. In de slaapserie: Beter slapen voor morgen spreken we met somnoloog Pien Bosschieter, ook wel bekend als Dr. Slaap.
Elke 2 weken duiken we in een ander thema:
- welke slaapfactoren invloed hebben op je nachtrust;
- hoe je je slaapkwaliteit kunt verbeteren;
- wat slaapdruk is en waarom je het nodig hebt;
- hoe hormonen je slaap beïnvloeden;
- en nog veel meer.
"Slaap is een 24-uurs ding," zegt Pien. In deze aflevering: wat is slaap nou écht - en hoe bouw je die mysterieuze slaapdruk op?
Wat is slaap nou eigenlijk?
Pien: "Slaap is super complex, Matthew Walker (bekende slaapwetenschapper) noemt het zelfs een fysiologisch ballet! We bepalen of iemand slaapt (en in welke fase) door hersenactiviteit, oogbewegingen en spieractiviteit te meten. Dat onderzoek heet een polysomnografie. We onderscheiden verschillende slaapfasen:
- Wakker
- Lichte slaap (+- 50%)
- Diepe slaap (15-25%). vindt vooral plaats in het eerste deel van de nacht en is gericht op lichamelijk herstel: afweersysteem, hormonen en het opruimen van afvalstoffen in je brein.
- REM slaap (5-25%) - het tweede deel van de nacht, ook wel je droomslaap. Hier verwerk je emoties en optimaliseer je je geheugen."
En hoe zit dat met wearables? "Dus zo'n polysomnografie is iets anders dan wat mijn smartwatch meet?"
Pien: "Absoluut. Wearables gebruiken indirecte signalen - beweging, ademhaling, hartslag - om slaap te schatten. Handig, maar belangrijk om te noemen is dat schattingen minder betrouwbaar kunnen zijn als er sprake is van een onderliggende ziekte, slaapstoornis of medicatiegebruik. Kortom: leuk om je eigen slaaptrends te volgen, maar niet heilig."
Waar komt slaap vandaan?
Pien: "Slaap wordt gedreven door 2 systemen:
- Slaapdruk: hoe meer je doet (fysiek én mentaal) hoe meer slaapdruk je opbouwt. Het bijbehorende stofje is adenosine.
- Je biologische klok - je ingebouwde circadiane ritme, dat automatisch doorloopt. Je kunt het wel bijsturen met zogeheten hints of clues.
Als die twee systemen synchroon lopen, val je makkelijk in slaap én word je fris wakker."
Over die slaapdruk, hoe werkt dat mentaal?
Pien: "Bij het opbouwen van slaapdruk draait het om hersenactiviteit. Hoe meer je je hersenen gebruikt, hoe groter de slaapdruk. Werken, sporten, koken, lezen, puzzelen - alles helpt. Hoe lastiger of nieuwer de taak, hoe meer het van je hersenen vraagt."
Waarom is slaap zó belangrijk?
Pien: "Dat zien we het beste aan wat er gebeurt als je níet slaapt.
- Op korte termijn: concentratieproblemen, prikkelbaarheid, vermoeidheid.
- Op lange termijn: grotere kans op psychische klachten (zoals depressie of angst), hersenziekten (zoals Alzheimer), hart- en vaatziekten, diabetes en obesitas.
Met andere woorden: goede slaap helpt om dit mogelijk de kop in te drukken. En het mooiste? We weten inmiddels dat slaap een direct effect heeft: het reinigt letterlijk je hersenen."
Samenvattend
Slaap is:
- Een combinatie van fasen, elk met een eigen functie voor herstel en verwerking;
- gedreven door slaapdruk - iets wat je zelf opbouwt door hersenactiviteit en beweging;
- gestuurd door je biologische klok, die je met slimme gewoontes kunt beïnvloeden;
- en bovenal: een beschermingsmechanisme voor lichaam én geest.
Klopt dat zo'n beetje Pien?
Pien: Yes, dat klopt! In het volgende thema gaan we dieper in op slaapfactoren. Maar eerst lekker slapen. Welterusten!
Dank je wel Dr. Slaap :)
Slaap lekker en tot morgen!
Je slaapkamer (én je beddengoed) speelt een grotere rol in je slaapkwaliteit dan je denkt. Lees verder in aflevering 2: Slaapfactoren - wat overdag gebeurt bepaalt je nacht. Of ontdek hoe het wollen beddengoed van Van Morgen helpt om je temperatuur perfect te reguleren tijdens de nacht.
